Marta Morawska, radna gminy Czernichów z Przegini Duchownej, jest trzecią osobą spośród 15 radnych, która – jak się wydaje – naruszyła przepisy ustawy o samorządzie gminnym zabraniającej prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, gdzie sprawowany jest mandat radnego, co obłożone jest ustawową sankcją wygaszenia tego mandatu. Poprzednie dwa przypadki to radny Robert J. z Wołowic (nazwiska nie można podać, bo toczy się proces sądowy przeciw radnemu) oraz Zbigniew Kędzierski z Rybnej, przewodniczący rady gminy. Te dwa przypadki trochę różnią się od siebie. Działalność Roberta J. (dostał już wyrok w I instancji, jeszcze nieprawomocny) polegała na pełnieniu funkcji pełnomocnika firmy swojej żony Moniki Jaros, czego nie wykazał w swoich oświadczeniach majątkowych radnego, mimo że firma żony wykonywała zlecenia dla gminy. (link: http://wiadomoscigminneczernichowskie.pl/2020/12/16/radny-gminy-czernichow-robert-j-z-wolowic-skazany-na-razie-nieprawomocnie/). Zaś Zbigniew Kędzierski prowadził działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminy Czernichów w ten sposób, że sprzedawał jednostkom organizacyjnym gminy towary ze swojego sklepu wielobranżowego Drewno-Styl w Rybnej. (link: http://wiadomoscigminneczernichowskie.pl/2020/12/07/wojewoda-malopolski-pyta-o-dzialalnosc-gospodarcza-przewodniczacego-rady-gminy-czernichow/)
Celowo przytoczyłem tu nieco zawiłe formułki prawnicze, aby uświadomić wszystkim, że to, co dla zwykłego człowieka jest zwykłym zakupem w sklepie radnego, podpada właśnie pod te formułki, chociaż słowa zakup tam nie ma. Wygląda bowiem, że wymienieni radni, a zwłaszcza dwoje ostatnich, jakby nie zrozumieli albo w ogóle nie znali tego zapisu ustawowego. Czy jednak nie można wymagać od radnego, aby przed objęciem funkcji nabył choćby elementarną wiedzę dotyczącą sprawowania mandatu radnego? Tym bardziej od przewodniczącego rady gminy?
Działalność gospodarcza Marty Morawskiej z wykorzystaniem majątku gminy Czernichów, gdzie sprawuje mandat radnego, polega na tym, że od listopada 2018 do października 2020 jej firma Usługi Transportowo-Towarowe Marta Morawska czterokrotnie sprzedała gminie Czernichów węgiel kamiennny-ekogroszek. Transakcje te potwierdzają wystawione przez firmę Morawskiej faktury datowane na 12.11.2018, 3.12.2019, 30.01.2020 i 14.10.2020. Łączna kwota faktur to 19.947 zł.
Ustawa o samorządzie gminnym w art. 24f przewiduje sytuację, że na radnego wybrany zostaje ktoś, kto już wcześniej prowadził działalność gospodarczą na własny rachunek. Wówczas wybrany radny jest obowiązany do zaprzestania prowadzenia tej działalności w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. To nastąpiło 19 listopada 2018, a więc ustawowe trzy miesiące minęły w dniu 19 lutego 2019. Po tym terminie firma Usługi Transportowo-Towarowe Marta Morawska wystawiła gminie Czernichów 3 faktury zakupowe.
Morawska-faktury-2018-2020Niewypełnienie obowiązku zaprzestania działalności gospodarczej z wykorzystaniem majątku gminy stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego w trybie art. 383 Kodeksu wyborczego. Mówi on, że w przypadku naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem funkcji lub działalności (np. działalności gospodarczej z wykorzystaniem majątku gminy, w której sprawuje się mandat radnego) rada stwierdza wygaśnięcie tego mandatu w drodze uchwały podjętej w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia. Przed podjęciem uchwały należy umożliwić radnemu złożenie wyjaśnień. W przypadku niezrzeczenia się funkcji lub niezaprzestania prowadzenia działalności przez radnego rada stwierdza wygaśnięcie mandatu, podejmując stosowaną uchwałę w ciągu miesiąca.
Jeśli zaś rada takiej uchwały nie podejmie, co nie nastąpiło w przypadku wspomnianego wcześniej radnego Roberta J., wkracza wojewoda, który wzywa radę do podjęcia uchwały, a gdy i to nie pomoże, wygasza radnemu mandat w trybie nadzoru nad działalnością rady gminy.
Tak więc radni, którzy naruszyli par. 24f ustawy o samorządzie gminnym wykazali się pewną niefrasobliwością. Być może przyczyniła się do tego „koleżeńska” atmosfera panująca w radzie, w której 14 spośród 15 radnych oraz wójta Szymona Łytka wybrano z listy Komitetu Wyborczego Wyborców Wspólna Gmina Czernichów, zaś Marta Morawska była pełnomocnikiem wyborczym tegoż komitetu, użyczając mu na siedzibę lokal w swojej firmie w Przegini Duchownej. W niecały miesiąc po wyborach samorządowych w październiku 2018 roku wystawiona zostaje przez tę firmę pierwsza z wymienionych wyżej faktur. Zamówienie podpisał wójt Łytek. Czyżby nie wiedział o zakazie handlu gminy ze swoimi radnymi zapisanym w ustawie o samorządzie gminnym? Mógł jednak uznać, że nie przyczynia się do naruszenia ustawy, ponieważ pierwsza transakcja dokonana została jeszcze przed złożeniem ślubowania przez nowych radnych gminy. Dlaczego jednak wójt Łytek podpisał dwa następne zamówienia na ekogroszek z firmy radnej Morawskiej po 19 lutego 2019, czyli terminie, w którym radna powinna zaprzestać transakcji z gminą?
Na pytanie, dlaczego tego nie uczyniła, radna odpowiada szczerze, iż o ustawowym zakazie handlu radnego ze swoją gminą dowiedziała się dopiero przed tygodniem. Na pytanie, czy podobnych transakcji z gminą Czernichów dokonywała również przed wyborami samorządowymi w 2018 roku, czy nastąpiły one dopiero, gdy została radną, odpowiada, że nie pamięta i musiałaby sprawdzić, ale jeśli to ma być w gazecie, nie zrobi tego dla dziennikarza. Wreszcie na pytanie, czy o wspomnianym wyżej zakazie dowiedziała się od prawnika, czy od innej osoby, nie odpowiada w ogóle i rozłącza się. Ta obcesowa szczerość wobec dziennikarza to istny folklor lokalny. Dominuje przekonanie: „możecie mi skoczyć”. Tę samą postawę radna zaprezentowała jakiś czas temu wobec mieszkańca gminy, który na Facebooku wyrażał niezadowolenie wobec poczynań gminnej władzy. Odpowiedziała mu, że jeśli mu się u nas nie podoba, może się stąd wyprowadzić. Sama radna nie miała zapewne powodów do wyprowadzki, bo żyjący jeszcze wójt Łytek potrafił stworzyć odpowiednio przyjazną atmosferę wokół jej działalności, zwłaszcza gospodarczej.
Zagadką pozostaje ostatnie zamówienie gminy Czernichów na ekogroszek skierowane do firmy Usługi Transportowo-Towarowe Marta Morawska datowane na 11 września 2020, a podpisane przez Zbigniewa Biernata, komisarza w gminie Czernichów, pełniącego z nadania premiera Morawieckiego funkcję wójta po śmierci Szymona Łytka w czerwcu 2020. Czy temu wieloletniemu burmistrzowi Zatora też zabrakło wiedzy z ustawy o samorządzie gminnym dotyczącej ograniczeń w działalności gospodarczej radnych? A może po prostu nie wiedział, że Marta Morawska jest radną gminy. Ale to przecież elementarna wiedza dla wójta. Mógł też podpisywać gminne papiery „jak leci”, utrwalając tym samym dziedzictwo zmarłego poprzednika na stanowisku wójta. Warto wspomnieć, że Zbigniew Biernat odchodził ze stanowiska komisarza gminy Czernichów komplementowany niezwykłe przez przewodniczącego rady Zbigniewa Kędzierskiego za wielką znajomość działania samorządu lokalnego.
Mimo ewidentnego naruszenia przez radną ustawy o samorządzie gminnym sprawy w ogóle może nie być, ponieważ formalnie ktoś musiałby ją zainicjować. Trudno spodziewać się, że uczyni to któryś z radnych, wzywając pozostałych kolegów z „drużyny Łytka” do podjęcia uchwały o wygaszeniu mandatu koleżanki z tejże drużyny. Spoza rady mógłby to uczynić któryś z mieszkańców gminy albo dowolna osoba mieszkająca gdzie indziej. Czy się taka znajdzie? Interweniować z urzędu mógłby też wojewoda małopolski, ale na podstawie dotychczasowej urzędowej praktyki można mieć wątpliwości, czy wystarczy mu do tego opublikowane w gazecie lokalnej „powiadomienie dziennikarskie”. Oby. Władysław Tyrański
